شوخى و خنده
1-
(4) معمر بن خلاد گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم: و عرضکردم: قربانت گردم مردى در میان جمعى است و سخنى بمیان آید و آنها شوخى کنند و بخندند؟ فرمود: باکى نیست تا آنجا که نباشد- و گمانم که مقصودش فحش بود- (یعنى در صورتى که بفحش و هرزه گوئى نکشد، و فحش در آن نباشد) سپس فرمود: همانا رسول خدا (ص) این گونه بود که عرب بیابانى نزدش مىآمد و هدیهاى برایش مىآورد و همان جا میگفت: بهاى هدیه ما را بده، پس رسول خدا (ص) میخندید، و هر زمان که اندوهگین
اصول کافى-ترجمه مصطفوى، ج4، ص: 486
میشد میفرمود: آن عرب بیابانى چه شد؟ کاش نزد ما مىآمد.
2-
(1) فضل بن أبى قره گوید: حضرت صادق علیه السلام فرمود: هیچ مؤمنى نیست جز اینکه در او دعابة هست، من عرضکردم: دعابة چیست؟ فرمود: مزاح.
3-
(2) یونس شیبانى گوید: حضرت صادق علیه السلام فرمود: شوخى کردن شما با همدیگر چگونه است؟ عرضکردم: اندک است، فرمود: این گونه نباشید زیرا شوخى از خوش خلقى است، و تو بدان وسیله برادرت را خوشحال و مسرور کنى، و هر آینه رسول خدا (ص) با کسى شوخى میکرد و میخواست که او را شاد و مسرور کند.
4-
(3) عبد اللَّه بن محمد جعفى گوید: شنیدم حضرت باقر علیه السلام میفرمود: خداى عز و جل آن کس که میان جمعى شوخى و خوشمزهگى کند دوستش دارد در صورتى که فحشى نباشد.
5-
(4) حضرت صادق علیه السلام فرمود: خنده مؤمن تبسم است.
6-
(5) و نیز فرمود علیه السلام: خنده بسیار دل را بمیراند. و فرمود: بسیار خندیدن دین را آب کند چنانچه آب نمک را.
7-
(6) و نیز فرمود علیه السلام خنده بىمورد از نادانى است. (سکونى راوى حدیث) گوید: و آن حضرت
اصول کافى-ترجمه مصطفوى، ج4، ص: 487
پیوسته میفرمود: خندهاى که دندانها آشکار شود مکن با اینکه کردارهاى رسواکنندهاى انجام دادهاى، و آن کس که کارهاى زشت کرده از بلاهاى شبانه آسوده نیست.
توضیح
- این عبارت امام علیه السلام جنبه فنى دارد و روى مراعات سجع در بیان باین تعبیر فرموده، و مقصود این است که انسانى آلوده بگناهانى است (که هر یک از آنها اگر آشکار شود براى رسوائى او کافى است) با چنین وضعى خنده از ته دل که حاکى از آسودگى خاطر اوست برایش روا نیست.
8-
(1) حضرت صادق علیه السلام فرمود: مبادا مزاح کنید که آبرو را مىبرد.
9-
(2) و نیز فرمود علیه السلام: هر گاه مردى را دوست دارى با او مزاح و ستیزه مکن.
10-
(3) و نیز فرمود علیه السلام: قهقهه از شیطان است.
11-
(4) عنبسه عابد گوید: شنیدم حضرت صادق علیه السلام میفرمود: خنده بسیار آبرو را میبرد.
12-
(5) و نیز فرمود علیه السلام امیر المؤمنین علیه السلام فرموده: مبادا شوخى کنید که کینه آورد و دشمنى بجاى گذارد، و آن دشنام کوچک است.
13-
(6) حضرت باقر علیه السلام فرمود: هر گاه قهقهه زدى پس از فراغت از آن بگو: «اللهم لا تمقتنى» (یعنى بار خدایا مرا دشمن مدار).
اصول کافى-ترجمه مصطفوى، ج4، ص: 488
14-
(1) حضرت باقر و صادق یا یکى از آن دو علیهما السلام فرمودند: شوخى بسیار آبرو را ببرد و خنده بسیار ایمان را بیکسو پرتاب کند.
15-
(2) عنبسه عابد گوید: شنیدم حضرت صادق علیه السلام میفرمود: شوخى دشنام کوچک است.
16-
(3) و نیز آن حضرت علیه السلام فرمود: از شوخى بپرهیزید زیرا آبرو را بریزد و شکوه و بزرگى مردان را ببرد (مراد اینست که در مزاح حد اعتدال را نگهدارید و زیاده روى نکنید).
17-
(4) و نیز فرمود علیه السلام: ستیزه مکن که شخصیت تو را ببرد، و شوخى مکن که روى مردم بتو باز شود و بر تو دلیر شوند.
18-
(5) و نیز فرمود علیه السلام: شوخى مکن تا بر تو دلیر شوند.
19-
(6) حضرت أبو الحسن علیه السلام بیکى از فرزندانش سفارش کرد- یا فرمود: پدرم بیکى از فرزندانش چنین فرمود:- از شوخى بپرهیز که آن نور ایمان ترا ببرد، و مردانگیت را سبک کند.
20-
(7) حضرت کاظم علیه السلام فرمود: یحیى بن زکریا علیه السلام این گونه بود که گریه میکرد
اصول کافى-ترجمه مصطفوى، ج4، ص: 489
و نمیخندید، و عیسى بن مریم علیه السلام این گونه بود که هم میخندید و هم گریه میکرد، و آنچه عیسى علیه السلام میکرد بهتر بود از آنچه یحیى علیه السلام میکرد.
اصول کافی-جلد چهارم-باب شوخی و خنده